Het gevaar van suboptimalisatie. Tijd voor een taalles in deze crisistijd

Even een taalles, die altijd, maar nu helemaal relevant is, om de juiste keuzes te kunnen maken en eens stil te staan bij welke keuzes je eigenlijk maakt voor jezelf. Én voor het systeem waar je deel van uit maakt.

Ik denk dat we het er allemaal meteen over eens kunnen zijn dat we op dit moment niet in een optimale wereld leven. Taaltechnisch is kunnen we dan nu toch wel optimaal proberen te leven en te werken. Laten we eens kijken naar wat ‘optimaal’ nou echt betekent.

Optimal: The best or most effective possible in a particular situation. The best or most suitable, most favorable for a given situation

 Suboptimal: being below an optimal level or standard. Not at the best possible level, below the highest level or standard

Dus de vraag is eigenlijk eerder: wat is er allemaal MOGELIJK? Binnen de huidige omstandigheden, moeten we er natuurlijk met zijn allen het best mogelijke van maken.

 En ik zeg bewust met zijn allen, want als we dat niet met zijn allen doen, dan ontstaat er in systemen altijd suboptimalisatie.

Suboptimalisatie 

Suboptimalisatie is het verschijnsel dat subsystemen streven naar optimalisatie van de eigen situatie, terwijl uiteindelijk de onderneming als geheel niet optimaal functioneert. In organisaties betekent het dat afdelingen hun eigen zaakjes op orde hebben zonder daarbij rekening te houden met anderen. Suboptimalisatie houdt in dat subonderdelen van een systeem wél het beste voor zichzelf regelen, maar dat dit ten koste gaat van het geheel.

Kortom, als je nu als jongere toch lekker met zijn allen een potje gaat kickboksen in het park, dan ben je aan het suboptimaliseren. Als je als Trump probeert een mogelijk nieuw Duits Vaccin exclusief voor de VS in te kopen, ben je aan het suboptimaliseren, als je de chloroquine fabrikant in Zeewolde gaat bedreigen om te zorgen dat je zelf pillen krijgt en de rest van de wereld niet, ben je aan het suboptimaliseren. Als je aan het hamsteren bent geslagen, was je aan het suboptimaliseren.

Eilandgedrag

En weet je, dat is eigenlijk heel menselijk, want als het spannend wordt, dan is het altijd eerste waar we onszelf op richten, waar ons oerbrein zich op richt, vanuit het perspectief en de vraag: hoe overleef ik dit? Hoe overleeft mijn subsysteem dit? Ik zie het in teams en organisaties ook vaak, eigenlijk is het heel standaard: eilandgedrag.Afdelingen of mensen die zich alleen maar bezig houden met hun eigen taak en hun eigen resultaten.  

Heel menselijk, maar absoluut niet wenselijk

Het hoort gewoon bij onze overlevingsstand. En je kunt er gerust vanuit gaan dat die ook onder normalere, 'optimalere' omstandigheden heel snel aanwezig is: als een team vrij nieuw is, als er veel politiek in de organisatie gaande is, als er een nieuwe leidinggevende is, als er veranderingen gaande zijn, als het recessie wordt. Zo gauw er iets bedreigends van buiten is, zal het eilandgedrag binnen en buiten het team heel snel toenemen, tenzij het team zich al in een eerder stadium naar teamvolwassenheid heeft ontwikkeld.  

En vaak wordt dat ook nog juist gestimuleerd door hoe beloningssystemen zijn ingericht. Vorige week sprak ik nog iemand die aangaf dat ie zo graag zou willen dat de afdelingshoofden aan wie hij leiding geeft, meer met elkaar zouden afstemmen, zodat zo meer potentieel benut kan gaan worden en er ook met meer plezier samengewerkt kan gaan worden.

In het gemiddelde managementteam zijn de teamleden vrijwel altijd met name op hun eigen portefeuilles gericht.

Van destructief naar constructief teamgedrag

En juist in deze tijden van heftige crisis en verandering, zie je heel duidelijk hoe megaveel effect onderlinge interactie en gedrag op het gehele systeem hebben. Door wel of geen afstand te houden, of door met elkaar bepaalde gedragingen te omarmen of juist te laten. En we zien hoe snel een patroon kan ontstaan en hoe snel er dus ook effect is. Positief of negatief. Dat geldt niet alleen zoals in Coronacrisis voor besmettingsgevaar, dat geldt óók onder normale omstandigheden: we zijn altijd bezig met elkaar te beïnvloeden, positief of negatief. Effectief of ineffectief. En we zijn óók altijd bezig om onze belangen te optimaliseren. En dan wordt het heel erg interessant om te kijken of we onze gemeenschappelijke belangen aan het optimaliseren zijn, of dat we juist onze persoonlijke of afdelingsbelangen aan het suboptimaliseren zijn.

Dus: Waar ben jij mee bezig geweest de afgelopen paar weken? En wat herken jij hiervan in je eigen werksituatie? Waar ga jij je de komende weken mee bezig houden? Om niet alleen voor jezelf als teamlid of voor je eigen team te zorgen? Maar ook voor het grotere geheel?