De paradox van eigenaarschap, voel jij een eigenaar van je werk?

Je zit hier voor jezelf hoor!

Gisteravond had ik mijn allereerste ouderavond van mijn dochters school. (net brugpieper op de middelbare school geworden). De conrector daar gaf gisteren de meest simpele definitie van eigenaarschap die ik tot nu toe heb gehoord. Ze zegt namelijk tegen de leerlingen: ‘Je zit hier voor jezelf hoor, niet voor een ander’. En dat is natuurlijk meer dan 100% waar. Uiteindelijk draait eigenaarschap nemen om verantwoordelijkheid voelen, voor jezelf, voor dat wat je doet en wat jij belangrijk vindt. Want als je alleen maar doet wat iemand anders belangrijk vindt, wordt eigenaarschap een farce en een contradictio in terminis, kortom, is per definitie eigenlijk niet mogelijk.

Die heldere schooldefinitie triggert dan meteen de vraag: waarom is eigenaarschap in het bedrijfsleven dan zo’n big issue? Zit je op je werk dan niet voor jezelf? Of zit je er dan echt alleen maar voor je baas? Want je bent toch niet zelf de eigenaar van het bedrijf? Maar we hebben het hier wel over eigenaarschap toch? Nog steeds? Van je werk en het resultaat van je werk?

Gebrek aan eigenaarschap kost geld, en veel ook!

Jammer genoeg blijkt een heel groot deel van de werknemers met tegenzin naar het werk te gaan. Met als gevolg een jaarlijkse schadepost van € 8 a 9 miljard door demotivatie van die medewerkers. Komt dat dan doordat die mensen het alleen maar voor het geld doen? Naar hun werk gaan? Zich niet verantwoordelijk voelen voor wat hun werk oplevert? Of hoe ze dat leuker, beter, fijner of soepeler kunnen laten gaan?

“Er moet meer eigenaarschap komen”, ik hoor het regelmatig van management teams over hun medewerkers. Namen ze maar wat meer initiatief.

Het is bijna een verlammingsparadox: Ze zouden net zo goed kunnen zeggen: ‘doe eens spontaan’ en je er vervolgens op aanspreken dat je krampachtig over komt als je je best doet. Echt eigenaarschap kan alleen maar van binnenuit komen, als je iets echt graag wilt omdat je het aantrekkelijk vindt. Omdat je ergens in gelooft en ergens voor gaat. Zoals mijn dochter nu (nog wel..) echt gedreven is om een succes van haar middelbare schooltijd te maken. Of haar huiswerk echt probeert af te krijgen omdat ze heel graag óók naar de hockeytraining wil (of weer even heel chill op Youtube wil surfen….) En ja, ik weet dat dat het enthousiasme is van de eerste weken, maar dat enthousiasme is dan in elk geval wel echt (nu nog wel….).

Eigenaarschap in het werk, kan dat eigenlijk wel echt?

Je zou bijna denken dat echt eigenaarschap alleen maar mogelijk is als bedrijfseigenaar, ondernemer of als zelfstandige. Want dan zit je er toch zeker echt helemaal voor jezelf?

En,….. kun je eigenaar zijn van je team(‘s)work en het resultaat van dat teamwork? Of wordt het juist extra lastig als je met een team iets samen hebt te doen? Omdat er wel eens anderen kunnen zijn die dat wat jij echt het allerliefst zou doen of nastreven weer niet bij hun belangen vinden passen? Of omdat je als je met meerdere mensen samenwerkt juist concessies denkt te moeten doen aan hoe jij je werk het liefste doet? Of omdat je dan ook juist wat voor anderen moet doen, soms?

Zelfsturing (de grotere zus van eigenaarschap) wordt als een heel belangrijk ingrediënt van werkgeluk gezien. Maar in teamverband, in zelfsturende teams gaat dat dus echt niet vanzelf: we hebben in ons denken echt het belang in te zien van samenwerking en dat betekent ‘by default’ niet dat je alleen maar kunt doen wat jou als enige goed lijkt. Daar is communicatie voor nodig, afstemming en onderhandeling. en ook….geven en nemen, en soms wat aanpassen…

En…. Niet in het minst, door hebben dat je het ook wel echt voor jezelf doet als je je verantwoordelijk voelt voor de resultaten van je hele team. Want met afschuif- of duikgedrag kan je beter lekker in je eentje blijven werken en weet je zeker dat er dingen fout gaan, waar ook jij last van kunt/zult hebben. Er is niets mis met eigenbelang, zo lang het maar ondergeschikt is aan het teambelang. Het wordt ongezond als de persoonlijke belangen groter zijn of worden dan het gemeenschappelijke teambelang.

Kortom, echt eigenaarschap in het bedrijfsleven, bestaat dat wel? Kan dat dan wel? En wat is dat dan?

Ik denk van wel, als je maar zorgt dat je je richt op dat wat echt motiveert. En als je eigenaarschap ziet als je best doen om (ook gezamenlijk) resultaat te behalen, als je verantwoordelijk voelen, juist voor het toevoegen van waarde buiten jezelf. En dat gaat vaak beter, samen met anderen! Want wat ons echt motiveert, dat is verrassend genoeg maar zelden een hogere bonus of meer salaris… kijk hier voor de surprising truth about what really motivates us.

Motiveer van binnen uit

Of je nou manager bent, medewerker of teamlid, ga dus eens op zoek naar wat je medewerkers of teamcollega’s echt belangrijk vinden, wat ze willen bereiken, hoe ze zelf (!) hun werk en teamwerk meer zin kunnen geven en onderzoek hoe je zo je met elkaar meer waarde toe kunt voegen, hoe er met meer voldoening en meer plezier gewerkt en samengewerkt kan worden. En, sta zelf ook eens even stil bij waarom/ waarvoor je doet wat je doet en hoe je dat beter kunt doen.

Wat denk jij? Wat is er nodig om eigenaarschap in organisaties te verhogen?